Toplam (1 ) ürün. Görüntülenen ( 1 ) ürün
Obsesif Kompulsif Bozukluk
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (TAKINTI HASTALIĞI)
İnsanlar kimi zaman çeşitli konularda evham, endişe ve takıntılara kapılabilir. Ancak çoğu kez bu duygularla baş edebilir ve sorunlarını yaşamlarını etkileme noktasına varmadan çözüme ulaştırabilirler.
Takıntılı düşüncelerin günlük yaşamımızı, aktivitelerimizi etkileyecek, kısıtlayacak düzeye gelmesi durumunda OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) akla gelmelidir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Obsesyon; takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile Kompulsiyon; yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır.
Obsesyon :
Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında zihnine gelirler, kişi tarafından mantık dışı olarak değerlendirilirler ve yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa (anksiyeteye) neden olurlar.
Kompulsiyon :
Obsesyonların sebep olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak veya ortadan kaldırmak için yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.
OKB’nin her 100 kişiden 2-3’ünde görüldüğü saptanmıştır. Herhangi bir yaşta görülebilir. Genellikle ergenlik döneminde ve 20-30’lu yaşlarda başlamasına karşılık, okul öncesi çağdaki çocuklar da dahi görülebilir. Erkeklerde daha erken yaşlarda, kadınlarda ise daha sık görülmektedir.
Obsesyonlar üç temel formda gerçekleşirler:
- Obsesif düşünce (inatçı bir şekilde zihne sokulan, kişiyi rahatsız edici düşünceler)
- Obsesif imaj (kişiyi rahatsız edici görsel ya da canlı yaşantılar)
- Obsesif dürtü (kişiyi istenmeyen davranışa zorlayan dürtüler)
OKB’NİN NEDENLERİ :
- Genetik nedenler
- Beyin işlevlerinde bozulma ve serotonin
- Çocukluk çağı travmaları, (örneğin, cinsel istismar gibi)
- Kişilik özellikleri, (titiz, kuralcı, ayrıntıcı, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan kişiler)
OKB TÜRLERİ NELERDİR?
Obsesyon ve kompulsiyonlar toplumdan topluma, kültürden kültüre değişiklik gösterebilir.
1- Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu :
Kişinin bedeninin ve giysilerinin kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddeler, deterjanlar, zehirler ile idrar, gaita ve diğer beden salgıları ile bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlarıdır.
2- Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu :
En sık görülenidir. Kişi gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğinden, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyar ve emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar.
Başkalarına zarar vereceği, elinde olmadan saldırgan davranışlarda bulunacağı şeklinde obsesyonlar olabilir.
3- Cinsel içerikli obsesyonlar :
Kimi zaman bu hastalarda kendine, yaşına, toplumdaki yerine hiç yakıştıramadığı bir biçimde, cinsel içerikli obsesyonlar bulunur.
4- Dini içerikli obsesyonlar :
Özellikle dini inançları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde görülür. Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam karşıt bir biçimde ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten alıkoyamaz.
5- Dokunma kompulsiyonları :
Kimi hastalar bazı davranışları yapmadan önce kendilerince önemsedikleri bir eşyaya dokunma gereksinimi duyarlar.
6- Simetri/düzen obsesyon ve kompulsiyonları :
Sık görülen belirtilerdendir. Kişinin tüm yaşamında simetri gereksinimi ve düzenlilik hakimdir.
7- Biriktirme ve saklama kompulsiyonları :
Sık görülen kompulsiyon türüdür. Kişi “ileride gerekli olabilir” şeklinde bir düşünce ile maddi ya da manevi değeri olmayan, gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirebilir / saklayabilir.
8- Sayma kompulsiyonları :
Bazı OKB’li hastalar herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.
9- Somatik obsesyon:
Kanser gibi hayatı tehdit eden hastalıklarla aşırı düşünme şeklinde ortaya çıkar. Hasta olma korkusu yoğun yaşanılan bir duygudur. Kişiler hastalıklardan korunmak için çeşitli (tetkik yaptırmak, tansiyonu kontrol etmek vb.) yöntemlerle aşırı ilgili olabilirler.
10- Diğer obsesyonlar:
Yukarıdakilerin dışında bilme ve hatırlama ihtiyacı, batıl itikatlar, belirli şeyleri söyleme, doğru şeyleri söylememe korkusu, uğurlu ve uğursuz sayılar, bir şeyleri kaybetme korkusu, özel anlamı olan renkler vb. obsesyonlar da vardır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirti Ve Bulguları :
I- Genel görünüm ve davranış: Bu kişiler aşırı titiz, düzenli, kontrollü ve kuracıdırlar. Hastalık ilerledikçe kişinin hareketlerinde bir kararsızlık olabilr ve düzeni bozulabilir .
II- Konuşma ve ilişki kurma: Konuşma düzgün ve denetimli, sözcük seçiminde dikkatlidirler. Konuşmalarda ayrıntılara vurgu dikkat çekebilir. İlişki kurmada da titizlik, kuralcılık ve sıkıcı derecede saygılılık görülebilir.
III- Duygulanım: Kişi saplantı ve zorlantılarından dolayı çok büyük bir bunaltı yaşar. Kişi başından geçen olumsuz yaşantıları anlatırken duygudan yalıtılmış biçimde anlatabilir. Depresyonla birlikte, depresif duygular(üzüntü, ümitsizlik, çaresizlik vb.) yoğun yaşanabilir.
IV- Bilişsel yetiler: Bu kişiler genellikle zeki ve bellekleri güçlü kişilerdir. Algı ve yönelim bozukluğu olmaz. Olayların ayrıntılarını iyi hatırlarlar. Tekrarlayan saplantıları yüzünden bazen dikkatleri dağılabilir.
V- Düşünce süreci ve içeriği: Okb’li kişilerin düşünceleri düzgün, ayrıntıcı ve eksiksizdir. Düşünce içeriğinde obsesyonlar vardır ve ayrıntılarını ise kişinin sahip olduğu obsesyonun türü belirler. Kuşkuculuk, suçluluk vb. gibi düşüncelerde tereddüt ve kararsızlık çok belirgindir.
VI- Fizik ve fizyolojik belirtiler: Kişideki fizyolojik belirtiler bunaltıya özgü olarak değişebilir. Mesela ellerini ileri derecede yıkayanlarda deterjan izleri ve yaralar görülebilir.
VII- Hareket: Bu kişilerin hareketlerinde obsesyonların bunaltıcı etkisini gidermek için kompulsiyon (zorlantılı davranışlar) görülür. Belli şeyleri yapmak ya da yapmamak, ellerini abartılı şekilde yıkamak vb gibi. Bu hareketler zamanla kalıplaşıp törensel bir hal (ritüel) alabilir.