Toplam (0 ) ürün. Görüntülenen ( 0 ) ürün
Yanık
YANIK NEDİR?
Vücuttaki herhangi bir bölgenin ısıya maruz kalarak zarar görmesi durumuna yanık yaralanması denir. Yanıklar ikiye ayrılırlar ;
1- Kimyasal yanıklar ve
2- Fiziksel yanıklar: haşlama, elektrik yanıkları, sürtünmeyle oluşan yanıklar gibi.
Vücutta oluşan yanıklarda üç şekilde derecelendirilir:
1. Derece yanıklar: Deride fazla hasar oluşmayan ve iyileşme süreci daha kolay olan yanıklardır. Derinin 1.katı (epidermis) yanmıştır. Kuru, hafif ve ödemli yanık türüdür. Örneğin güneş yanıkları
2. Derece yanıklar: Derinin alt tabakasına ulaşarak, ciltte sıvı kabarcıkları (büller) oluşturan yanıklardır.Derinin 1.katı (epidermis) ve 2.katı (dermis) yanmıştır.
3. Derece yanıklar ise: Isının tamamen derinin alt tabakasına ulaşarak sinirlere ve kas bölümlerine zarar vermesi sonucu oluşan yanıklardır. Deri dokusu, adaleler, hatta kemiğe kadar yanmalar oluşabilir. Deride kuru, eskarlı (siyahımsı ölü doku kabuğu), sert vasıf oluşmuştur.
Yanık Belirtileri ve semptomlar :
Bir yanığın özellikleri yanığın derinliğine bağlıdır.
- Yüzeysel yanıklarda deri genellikle kırmızı renkte olur, 2-3 gün boyunca acı hissedilmekte, sonraki birkaç gün içinde deri soyulmaktadır .
- Daha şiddetli yanıklarda ise gerginlik hissederler, acıdan çok bir bası hissinden şikâyet edebilirler.
- Daha şiddetli yanıklarda pembe, beyaz veya siyah yaralar gözlenebilir.
- Tam kalınlıktaki yanıklarda hafif dokunuş veya iğne batırmaları hiç hissedilmeyebilir.
- Yanığın daha ciddi belirtileri arasında: nefes darlığı, ses kısıklığı, stridor (ıslığa benzer, kaba, yüksek frekanslı ek solunum sesleri) veya hırıltılı solunum.
- burun içinde yanmış kıllar veya ağzın etrafındaki yanıklar, solunum yollarında yanık olmasına işaret edebilir, fakat bu bulgular kesin belirleyici değildir.
- Elektrik kaynaklı yanıklardan sonra hissizlik veya karıncalanma uzunca bir süre devam edebilir.
- İyileşme süreci boyunca kaşıntı sıklıkla görülebilir; kaşıntı çocukların tamamında, yetişkinlerin ise %90’ında meydana gelmektedir.
- Yanıklar aynı zamanda duygusal ve psikolojik rahatsızlığa da neden olabilmektedir.
Yanık Sebepleri :
Yanıklara ısıl, kimyasal, elektrik ve radyasyon şeklinde sınıflandırılmış çeşitli dış kaynaklar neden olmaktadır. Bunların çoğu kazara, %2’si saldırı sonucu, %1 ila %2’si ise intihar girişiminde meydana gelmektedir.
Isıl; yanıkların en yaygın nedeni yangın ve sıcak sıvılardır. Ev yangınlarının sebepleri arasında sigaranın payı %25, ısıtma cihazlarının payı ise %22’dir. Haşlanmanın nedeni sıcak sıvı ve gazlardır; en çok sıcak içecekler, kızgın yağ veya buhar, banyoda yada duşta yüksek sıcaklıkta çeşme suyu gibi dış etkenlere maruz kalma sonucunda meydana gelmektedir.
Kimyasal maddeler; tüm yanıkların %2 - %11’inin sebebini oluşturmakta ve yanık kaynaklı ölümlerin yaklaşık %30’una neden olmakta ve ölümlerin çoğu yutma kaynaklıdır. Bunların çoğu ya kuvvetli bir baz, ya da kuvvetli bir asittir. Bu tür yanıkların en fazla nedeni; çamaşır suyunda bulunan sodyum hipoklorit , tuvalet temizleyicilerinde bulunan sülfürik asit ve boya çıkarıcılarda bulunan halojenli hidrokarbonlardır.
Elektrik; yüksek gerilim (1000 volt ve üzeri), alçak gerilim (1000 volttan düşük), veya elektrik arkından kaynaklanan parlama yanığı şeklinde sınıflandırılmaktadır. Çocuklarda elektrik yanıklarının en yaygın sebebi elektrik kabloları ve elektrik prizleridir. Ayrıca yıldırım da elektrik yanıklarına sebep olabilir
Radyasyon; Mor ötesi ışınlara (solaryum, güneş, ark kaynağı) ya da İyonize radyasyona (röntgen ışınları, radyoterapi, nükleer serpinti) uzun süre maruz kalma sonucu meydana gelebilmektedir.
Kasıt sonucu meydana gelen yanıklar; yangın veya haşlanma sebepli yanıkların %3 –10’u saldırı kaynaklıdır. Bu sebeplerin arasında: şahsi anlaşmazlıklar, çocuk istismarı, yetişkin istismarı, eş istismarı ve işle ilgili anlaşmazlıklar.
Yanık türleri ve ilkyardım
Elektrik yanığı: altta bulunan dokulara ciddi hasar verebilir.
Uyarılar:
- Elektriği kesin.
- Elektrik yanığı olan hastanın yanına elektriğin kesilip emniyetli bir ortam olmadan asla gitmeyin.
- Gerekmiyorsa hastayı kımıldatmayın. (çünkü omurilik yaralanması olabilir)
- Nefes almayı, dolaşımı kontrol edin, gerekliyse kardiyak yardımını yapın.
- Yanığı kuru steril gazlı bezle kapatın.
- Tıbbî yardım çağırın.
Kimyasal yanık; âcil yardım gerektirir.
Uyarılar:
- Âcil ambülans servisiyle (112) veya zehirlenme merkeziyle temas kurun.
- Hafifçe akan bir suyla en az 20 dakika kimyasal madde bulaşan yeri yıkayın. Sert basınçlı akan sudan kaçının. Yıkama esnasında kimyasal bulaşan elbiseyi ve takıları çıkarın.
- Göze bulaşmışsa gözü aşağı doğru yıkayın.
- Geç reaksiyon durumu için hastayı izleyin.
Isı yanıklarında (aşırı ısı, alev, güneş yanığı veya radyasyon) ilk yardım
1. derece ve 2. derece yanıklar için uyarılar:
- Yanan kısmı soğutun. Soğuk suya daldırın veya soğuk bez koyun.
- Temiz kuru bir bezle kapatın.
- Yanık yerini kalp seviyesinin üzerine kaldırın.
- Gerekiyorsa şoka karşı koruyun
3. derece yanık için uyarılar:
- Derhal acil servisi arayın.
- Su uygulaması yapmayın.
- Temiz kuru bir bezle kapatın.
- Yanık yerini kalp seviyesinin üzerine kaldırın.
- Şoka karşı koruyun.
Soğuk yanığı (soğuk ısırması) :
Vücudun soğuk bir maddeyle temasından kaynaklanan yanık çeşididir. Soğuk hava, Kar gibi soğuk maddelerle uzun süreli temas; kuru buz, sıvı helyum, sıvı nitrojen veya soğutularak sıvılaştırılmış gazlarla kısa süreli temas buna neden olabilir. Bu durumlarda vücuttan soğuk maddelere doğru bir ısı akışı olur. Doku kaybı sonucunda yaralar oluşur.